autor: Sephiria
Wedle już ugruntowanej tradycji, każda część Final Fantasy ma swój motyw przewodni i swego rodzaju hymn. Zazwyczaj hymn znajduje się w oryginalnej ścieżce dźwiękowej jako jedyny utwór z napisanym i śpiewanym tekstem. Tak przynajmniej było do czasu Final Fantasy X, która jako pierwsza wprowadziła pomysł umieszczenia kilku utworów wokalnych na ścieżkę dźwiękową.
Przecieranie szlaku
W przypadku ścieżki do Final Fantasy X, hymnem jest śpiewane przez Rikki Suteki da ne. Ale na tej ścieżce pojawiło się jeszcze kilka utworów ze śpiewanym tekstem. Większość z nich to były wariacje Song of Prayer – w zależności od Aeona śpiew był wykonywany inną klasą głosu. Ale pojawiło się tam jeszcze jedno cudo: znakomite rockowe Otherworld. Było to odstępstwo od reguły podyktowane tym, że gasnącemu Uematsu pomagali Masashi Hamauzu oraz Junya Nakano. Ale szlak został przetarty.
Nota bene Otherworld był pomysłem Uematsu, który niejako pozostawił kwestię większej ilość utworów śpiewanych na ścieżce dźwiękowej otwartą. Uematsu pozostał jeszcze w Square-Enix przez 3 lata (tj. do października 2004 r.) i po współtworzeniu ścieżki do Final Fantasy XI oraz skomponowaniu kilku utworów do Final Fantasy XII (z Kiss me goodbye na czele) pozostawił po sobie puste miejsce na stanowisku kompozytora do Final Fantasy XII i Final Fantasy XIII. Jako freelancer Uematsu pracował przy ścieżce do pierwszej wersji Final Fantasy XIV, o której wszyscy (ze Square-Enix na czele) chcą zapomnieć.
Pomysł na ścieżkę dźwiękową do Final Fantasy XIII
O tym, że wielu do dziś uważa ścieżkę dźwiękową do Final Fantasy XII autorstwa Hitoshiego Sakimoto za niewypał, pisałam już w części ogólnej. Istotne z punktu widzenia ścieżki do Final Fantasy XIII jest to, że po fiasku Sakimoto postawiono na Hamauzu, któremu dano ogromną wolność twórczą, przekazując jedynie ogólne wytyczne.
Hamauzu skrzętnie wykorzystał dane mu możliwości, w tym również spontanicznie poszedł w stronę pomysłu umieszczenia w ścieżce dźwiękowej większej ilości utworów ze śpiewanym tekstem. Rozwinął więc niejako niepisany “projekt” Uematsu z czasów Final Fantasy X, choć takiego zamiaru oryginalnie nie było. Od początku nie ulegało wątpliwości, że zgodnie z kanonem ścieżka będzie mieć utwór wokalny, czyli ten swoisty hymn. Z czasem miało się to jednak zmienić.
Artystki współpracujące z Hamauzu nad ścieżką dźwiękowa do Final Fantasy XIII
W tym miejscu muszę oczywiście wymienić osobę Sayuri Sugawary, która zaśpiewała Kimi ga iru kara i współtworzyła do niej tekst. Adekwatnym polskim tytułem piosenki byłby “Bo ty tu jesteś” lub “Bo jesteś ty” (oczywiście zbieżność tytułu z tytułem piosenki śp. Krzysztofa Krawczyka zupełnie przypadkowa). Kimi ga iru kara to właśnie hymn gry, ale usłyszymy go tylko w japońskiej wersji gry lub po zakupieniu OST np. na Steam. Na potrzeby Final Fantasy XIII Sayuri Sugawara zaśpiewała jeszcze jeden utwór: Eternal Love. Jednak i ten utwór znalazł się tylko w wersji japońskiej gry.
Posiadacze wersji międzynarodowej (zwanej potocznie “wersją zachodnią”) nie uświadczą ani jednej, ani drugiej wymienionej wyżej piosenki w grze. Obie zostały zastąpione przez inne tytuły, odpowiednio:
- Serah’s Theme zastąpił Eternal Love graną podczas zaręczyn Snowa i Serah,
- singiel Leony Lewis My hands zastąpił Kimi ga iru kara Sayuri Sugawary podczas outro, gdy drużyna budzi się z kryształowego snu po zaliczeniu misji zniszczenia Cocoon.
O ile nie natrafiłam na informacje, dlaczego Eternal Love została usunięta w wydaniu międzynarodowym, o tyle w przypadku Kimi ga iru kara podaje się dwa powody. Pierwszym jest pośpiech i brak ludzi w Square Enix Inc. w Stanach Zjednoczonych – to jest wersja podawana przez ówczesnego prezesa Square-Enix, Yoichiego Wadę, w wywiadzie dla MCV Develop Magazine. Natomiast w udzielonym holenderskiemu Official Playstation Magazine wywiadzie Yoshinori Kitase wskazał na: trudności z adekwatnym przetłumaczeniem tekstu na angielski, tak aby można to było zaśpiewać. Niewykluczone, że obie wersje są zgodne z prawdą. Tak, czy inaczej, wymiana My hands za Kimi ga iru kara wyraźnie podzieliła fanów – część nazwała to wprost “robieniem dobrze zachodniej widowni na siłę”.
Zupełnie inaczej wyglądała sytuacja z innymi utworami wokalnymi, które zaśpiewały trzy inne artystki. Do prac nad ścieżką do “trzynastki” Hamauzu zaprosił jeszcze:
- Minę Sakai, z którą tworzy razem grupę IMERUAT, specjalizującą się w tradycyjnej muzyce Ainu, czyli rdzennych mieszkańców między innymi japońskiej wyspy Hokkaido. Na marginesie muszę nadmienić, że brat śp. “Naczelnika Państwa”, marszałka Józefa Piłsudskiego, Bronisław Piłsudski, bardzo zasłużył się w badaniach Ainów (lub Ajnosów), jak i dla wymiany kulturowej polsko-japońskiej. Przy tej okazji polecam więc choćby lekturę Wikipedii na temat brata marszałka Piłsudskiego. Przez ten pryzmat Final Fantasy XIII staje się wyjątkowo “polska”, bo Japonię i Polskę łączy w tej grze nie tylko muzyka grana przez Orkiestrę Filharmonii Narodowej (dawnej Filharmonii Warszawskiej), ale też kultura Ajnosów. Na tym jednak dygresji koniec.
- Mayę Frances, dobrze znaną w kręgach Dance Dance Revolution, GuitarFreaks, czy DrumMania, gdzie również zaśpiewała. Dla Final Fantasy XIII Frances zaśpiewała trzy utwory wokalne: Serah’s Theme, Sunleth Waterscape, a także znienawidzoną przeze mnie Chocobos of Cocoon.
- Matsune Hamauzu, czyli swoją żonę, która zaśpiewała jeden utwór: Dust to dust, z tekstem napisanym przez Mayę Frances.
Dodawanie kolejnych utworów wokalnych do ścieżki dźwiękowej
Jak sugerowałam we wcześniejszej części tego materiału, nie był to zabieg planowy. Pierwotnie miała być tylko garstka utworów wokalnych, w których zastosowane miały być: język łaciński i język angielski. W efekcie końcowym mamy:
- łącznie aż trzynaście utworów wokalnych;
- zastosowane 5 języków: łaciński, angielski, ajnoski (język Ainów), japoński oraz w jednym przypadku język fikcyjny.
To, czy rzeczywiście jest to przypadek, przeznaczenie, czy może zadziałał jakiś ukryty zamysł osoby trzeciej albo to mieszanka wszystkich trzech możliwości, pozostaje w sferze domysłów. Faktem pozostaje, że powstała dzięki temu bardzo ciekawa, zróżnicowana i świetnie przyjęta ścieżka dźwiękowa.
Według informacji przekazanych między innymi przez Hamauzu, przypadek odegrał tu rolę. Jak wskazał, w trakcie prac nad wersjami demo liczba utworów z wokalem zaczęła sama spontanicznie się powiększać. Zaproszona do projektu Mina Sakai zaśpiewała w sumie w czterech utworach, do czego Hamauzu jedynie spontanicznie ją zachęcał. Tak powstały:
- Battle Results,
- Gapra Whitewood,
- Will to fight,
- Sulyya Springs.
Planowo miał być wykorzystany tylko język angielski, jednak w przypadku Gapra Whitewood Mina męczyła się z angielskim akcentem i intonacją, więc razem z Hamauzu zastosowali język fikcyjny. Mina dodała też coś od siebie: to, co my słyszymy w Battle Results jako wokalizę w końcowej części utworu, jest de facto odliczaniem numerów w starym języku ludu Ainu (język ajnoski). Efekt piorunujący. Szczegółowo na ten temat udzielili informacji w wywiadzie dla Gamasutry w kwietniu 2011, do zapoznania się z którym sama gorąco zachęcam.
Udział Mayi w pracach nad ścieżką do FF XIII jest o tyle ciekawy, że Serah’s Theme i Sunleth Waterscape zaśpiewała wyłącznie po angielsku, ale w dwóch różnych wersjach tekstowych. Teksty tych piosenek dla japońskiej wersji gry, mają nieco inną treść, niż dla wersji zachodniej. Takie rozwiązanie zostało przyjęte w związku z sugestiami, że dla wersji zachodniej tekst angielski powinien być bardziej naturalny dla tego języka. Natomiast Chocobos of Cocoon została przez Frances zaśpiewana głównie po japońsku, ale z angielską wstawką “we will have fun”. Dodatkowo, według serwisu genius.com, Frances jest autorką słów do utworów zaśpiewanych przez siebie. Matsune Hamauzu oraz przez Minę Sakai (czyli odpowiednio: Dust to dust, Chocobos of Cocoon, Sunleth Waterscape, Serah’s Theme, Will to fight, Sulyya Springs).
Jak wspomniałam wyżej, Matsune Hamauzu zaśpiewała jedynie moje ulubione Dust to dust, motyw wioski Oerba. Podobnie wcześniej wspomniałam już o Sayuri Sugawara i Eternal Love oraz Kimi ga iru kara.
Zostały nam więc jeszcze trzy utwory wokalne tj. Ragnarok, Fighting Fate oraz Born anew. Są to utwory orkiestrowe, grane przez polską Filharmonię Narodową z akompaniamentem chóru. Autorem tekstów do tych utworów jest Motomu Toriyama.
Lista utworów wokalnych w Final Fantasy XIII
Podsumowując, zestawienie zawiera 13 pozycji i znajdują się na nim:
- Ragnarok
- Eternal Love (short version)
- Battle Results
- Gapra Whitewood
- the Sunleth Waterscape
- Serah’s Theme
- Chocobos of Cocoon – Chasing Dreams
- Fighting Fate
- Will to fight
- Sulyya Springs
- Dust to dust
- Born anew
- Kimi ga iru kara
No i wszystko byłoby dobrze, gdyby nie problem w postaci My hands Leony Lewis. Oficjalnie ta piosenka nie jest częścią OST do FF XIII. Z drugiej stromy, posiadacze wersji zachodniej to właśnie tą piosenkę słyszą przy outro. Jest to ciekawa sytuacja, bo:
- jak by nie było, słyszymy My hands w oryginalnej grze, a więc w oficjalnym materiale;
- Leona Lewis napisała te piosenkę na swój drugi album Echo, więc nie powstała ona specjalnie dla FF XIII.
My hands pozostaje więc w takiej szarej strefie: jest powiązana z grą, ale nikt nie chce tego uznać jako część ścieżki dźwiękowej gry.
W osobnym materiale przytoczę tekst wymienionych utworów.